EPİAŞ Piyasa Operasyonları Direktörü Tamer EMRE ile ÖZEL RÖPORTAJ
“YEK-G Sistemi ve Organize YEK-G Piyasası ile iklim değişikliği ile mücadelede yenilenebilir enerji kaynaklarını bir adım daha ileri taşıyor olacağız.”
14 Kasım 2020 tarihli Resmi Gazete’de, Elektrik Piyasasında Yenilenebilir Enerji Kaynak Garantisi Yönetmeliği yayımlandı. Yönetmelikte YEK-G sistemi “sisteme kayıtlı üretim tesislerinde üretilen elektrik enerjisi için YEK-G belgesinin ihraç edilmesini, transferini, tüketiciler lehine itfa edilmesini, ilga veya iptal işlemlerini içeren ve Piyasa İşletmecisi tarafından yönetilen sistemi,” ifade etmektedir. YEK-G sisteminde piyasa işletmecisi kurum Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi’dir.
YEK-G sisteminin işleyişini, ülkemize katacağı değerleri, bu sistemin yenilenebilir enerji sektörüne ve elektrik tüketicilerine faydaları konularındaki sorularımızı EPİAŞ Piyasa Operasyonları Direktörü Tamer Emre’ye sorduk.
Öncelikle zaman ayırıp röportaj talebimizi kabul ettiğiniz için çok teşekkür ederiz. YEK-G sistemini kısa açıklayabilir misiniz?
Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti (YEK-G) Sistemini kısaca, yenilenebilir enerji sertifikalarını kurumsal veya bireysel, tüm kullanıcılar için ulaşılabilir hale getirdiğimiz bir sistem olarak tanımlayabiliriz. Yaygın adıyla yeşil sertifika piyasası olarak kullanılan YEK-G ile elektriğin üretiminde ve tüketiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını yaygınlaştırmayı, sektöre yeni bir kaynak oluşturmayı ve çevrenin korunmasına katkı sağlamayı amaçlıyoruz. EPİAŞ olarak tamamen kendi imkânlarımızla blok zincir teknolojisinden yararlanarak geliştirdiğimiz YEK-G Sistemi ve Organize YEK-G Piyasası ile katılımcılarımızın üretilen elektriğin üreticiden tüketiciye kadar tüm süreçleri takip etmesine imkân sunuyoruz.
Sisteme dâhil olan lisans sahibi üretim tesislerinin şebekeye verdiği her 1 MWh’lik yenilenebilir enerjiye ait özellikler kaydedilerek belgelenecek. Yenilenebilir enerjinin “kimlik kartı” statüsündeki YEK-G Belgesi aracılığıyla; son tüketicilerin kullanmış oldukları enerjinin yenilenebilir enerji kaynaklarından üretildiği takip, ispat ve ifşa edilecekler. Böylece, tüketicilere yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisinin tedarik edilmesi garantilenmiş olacaktır.
Yenilenebilir enerji yatırımcıları sisteme nasıl dahil olabilirler?
YEK-G Sistemi ve Organize YEK-G Piyasası’na YEK-G mevzuatı kapsamında EPDK tarafından lisansı olan üretim ve tedarik şirketleri sisteme dâhil olabilirler. Üretim lisansı sahibi şirketlerin portföyünde yenilenebilir kaynaklardan üretim santralleri olması ve gönüllü olarak sisteme dâhil etmesinin akabinde ilgili üretim tesisleri YEK-G Sistemine tanımlanıyor.
YEK-G sistemi, Yenilenebilir enerji yatırımlarına hangi konularda destek olmaktadır?
YEK-G Sistemi ve Organize YEK-G Piyasası’na dâhil olan yenilenebilir enerji kaynaklarına sahip katılımcılar, elektrik ticaretlerinin yanında bu elektriğin niteliğinin de ticaretini yapabiliyorlar. Her 1 Mwh üretilmiş olan ve belgelenen yenilenebilir üretim değerleri, hem ikili anlaşma hem de Organize piyasada satışa konu edebilmektedir. Bu vesileyle yenilenebilir kaynaklardan elektrik üreten firmalara, elektrik ticaretlerinden elde etmiş oldukları gelir ek bir gelir olarak yansıyacaktır.
YEK-G sisteminin son tüketiciye faydaları nelerdir?
Günümüzde üretici ve tüketiciler arasında güven giderek artmakta ve tüketiciler satın aldıkları ürünlerin çevreye zararsız olduğu bilincinde olmaktadır. Son tüketiciler, yenilenebilir enerjinin üretiminden tüketimine kadarki aşamaların takibiyle elde ettikleri YEK-G Belgesiyle birlikte yenilenebilir enerji kullandıklarını ispatlayabilecekler. Bu belgeyi elde eden şirketler şeffaflıklarını arttırıp, iklim değişikliği ile mücadele yolunda, müşterileri ile olan iletişimlerini güçlendirerek rekabette kendilerine avantaj sağlayacaklar. Bununla birlikte tüketicinin, satın aldığı enerjinin kaynağı hakkında bilgilendirilmesi, nihai tüketicilerin “Yenilenebilir Enerji Kullanıyorum” iddiasını kendilerine itfa edilen YEK-G Belgeleri ile ispat edebilmesi ve son tüketicilere kullanacağı elektrik ürünleri hakkında tercih seçeneği de sunulacaktır. YEK-G Sistemi ve Organize YEK-G Piyasası ile son tüketiciler yenilenebilir enerjiyi kullanarak karbon-nötr bir geleceğe katkı sağlayacaklar.
YEK-G sistemine geçmeden önce başka bir sertifika programında olan yenilenebilir enerji yatırımlarına ait karbon sertifikasını YEK-G sistemine dahil edebilir mi? Geriye dönük kazanılmış haklar YEK-G sisteminde kullanılabilir mi?
Piyasa katılımcıları YEK-G Sistemi kayıt aşamasında üretim tesisi bazında talep edilecek olan taahhütname kapsamında aynı takvim yılı içerisinde enerjinin niteliğine dair bilgi vermeyi amaçlayan diğer piyasalar ve gönüllü karbon piyasalarına aktif kayıt (aktif kayıt; söz konusu piyasalarda belge üretilmesi, belgelerin satışa konu edilmesi ve/veya nihai tüketici ile ilişkilendirilerek kullandırılmasını ifade eder) olmadığı hükmü yer alıyor. Bu kapsamda aynı takvim yılında YEK-G Sistemi dışında diğer sistemlerde aktif kayıtlı olunması durumunda YEK-G Sistemi’ne dâhil olunması mümkün olmayacaktır. Bu vesileyle yenilenebilir enerji sertifika sistemlerinin en önemli noktası olan, çifte sayım yani 1 MWh enerjinin tek bir kere kullanılması sağlanacaktır. Bu durum hem tüketiciler hem de nihai tüketiciler için güveni tesis etmiş olacaktır.
Organize YEK-G piyasasının işleyişi hakkında bilgi verebilir misiniz?
Organize YEK-G Piyasası, EPİAŞ tarafından organize edilip işletilen ve YEK-G belgesinin piyasa katılımcıları arasında alış-satışının gerçekleştirildiği piyasadır. Organize YEK-G Piyasası’nda, YEK-G belgesini eşleşilen fiyat üzerinden eşleşme miktarı kadar YEK-G belgesi teslim alma veya teslim etme yükümlülüğü doğuran kontratlar, sürekli ticaret modeline göre her ay bir gün olacak şekilde işleme açılacaktır. Organize YEK-G Piyasasında açılacak kontratlar yenilenebilir kaynakları olan Güneş, Jeotermal, Hidrolik, Rüzgar ve Biyokütle şeklindedir. Belgelendirilebilir üretim miktarı kapsamında ihraç edilen YEK-G belgeleri, üretim kaynağının kaynak türü ile işleme açılan kontratlarda işlem görebilecektir.
Son olarak YEK-G sistemine dahil olmak isteyen yenilenebilir enerji yatırımcılarına iletmek istediğiniz mesaj nedir?
YEK-G Sistemi ve Organize YEK-G Piyasası ile iklim değişikliği ile mücadelede yenilenebilir enerji kaynaklarını bir adım daha ileri taşıyor olacağız. Yenilenebilir enerji yatırımcılarının kendilerine ek bir gelir kalemi oluşturabilecekleri YEK-G Sistemi’ne dâhil olmaları yenilenebilir yatırımları için de oldukça önemli olacaktır. Bununla birlikte yenilenebilir enerji portföyü olan katılımcıların YEK-G sistemine dâhil olması yenilenebilir enerjinin nihai tüketiciye kadar ulaşması noktasında büyük önem taşımaktadır.