Neden “Mücbir” Neden?
Hayatımızı bir plan içerisinde devam ettirmek, program oluşturup o programa uygun bir şekilde yaşamak belki iyi bir yaşam tarzı olabilir. Ne zaman ne yapılacağı, saat kaçta kiminle görüşüleceği, iş akışına göre nasıl hareket edileceği gibi konular bir plan dâhilinde hayata geçirebiliriz. Ancak hiç ummadığımız bir anda tüm planı programı alt üst eden gelişmeler olabilmekte. Öngöremediğimiz, irademizin dışında olan ve bizden kaynaklanmayan nedenler bu plan ve programı uygulayamaz hale getirebilir. Örneğin şu bizi evlere kapatan, her akşam haber kanallarına kilitleyen ve bizi bir bilinmezlik içinde yaşamaya zorlayan Coranavirüs. Bundan üç dört ay önce kim tahmin edebilir ve kim buna göre bir hazırlık yapabilirdi.
Mücbir kelimesi TDK sözlüğünde “Herhangi bir kimse tarafından alınacak önlemlere karşı, önüne geçilmesi olanaksız, borcun yerine getirilmesine engel, borçlunun iradesi dışında beklenmedik olaylar” olarak tanımlanmıştır.
Bu durum yani irademiz dışında olan, bizden kaynaklanmayan, öngörülemeyen koşullar şirketler için de geçerli. Bir mamul üreten firma düşünün, aldığı siparişleri hazırlamaya çalışıyorsunuz, stoklarınızı kontrol ediyorsunuz, ödeme ve alacak takviminiz belli. Ama her şey bir anda değişiyor. Yada bir rüzgar enerjisi yatırımı yapacak bir şirketiniz var. Yıllarca rüzgar verimliliğini ölçmek için zaman ve para harcıyorsunuz. İhale açılıyor kazanıyorsunuz. Yatırımınızla ilgili idari kararlar veriliyor. Tam sahaya gireceksiniz yada girdiniz. Bazen size dahi ihbar edilmeyen –ki olmuyor değil-, yatırımınızla ilgili idari kararı veren idareye karşı bir dava açılıyor. Belki de bu davada bir yürütmenin durdurulması kararı veriliyor. Tüm iş akışı bozuldu. İnşaat işlemleri, türbinlerin sevkiyatı, yatırım için aldığınız kredinin ödemesi vs…Ya da her hangi bir dava yok ama virüs var.
Kısaltması YEKDEM olan yenilenebilir enerji kaynaklarını destekleme mekanizmasına son başvuru tarihi 31 Ekim 2020. YEKDEM’e başvuran yenilenebilir enerji yatırımları ürettikleri elektriğe göre destek almaktalar. Ancak virüsten dolayı geçici kabulünü yapamayan yatırımlar YEKDEM’e başvuramayacaklar. Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 35. Maddesinde; önlisans veya lisans sahibinin yükümlülükleri mücbir sebep hallerinde kurul kararıyla ertelenebilir veya askıya alınabilir ifadeleri kullanılmıştır. EPDK’nın virüs salgınının bir mücbir neden olup olmadığı konusunda açıklaması yada bir yatırımın başvurusu üzerine salgını mücbir neden kapsamına alıp almadığını henüz bilmiyoruz.
Covid-19 tüm yaşam tarzımızı değiştirdi. Ancak gerekli önlemleri hem sağlığımız hem de ülke güvenliği için gerekli olan yenilenebilir enerji yatırımları için almalıyız. Virüsten dolayı YEKDEM’e yetişemeyen yenilenebilir enerji yatırımları tüm ekonomik süreci iyi analiz etmek zorunda. Bu süreci idare ve sektör birlikte aşmalı.